Na gruncie Rozporządzenia MiCA[1], działalność usługową w zakresie kryptoaktywów, (a więc również prowadzenie giełdy kryptowalut) prowadzić mogą osoby prawne, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie takiej działalności (art. 59 Rozporządzenia). Wyjątek stanowią instytucje finansowe (m. in. instytucje kredytowe, fundusze inwestycyjne, centralne depozyty papierów wartościowych), które mają obowiązek jedynie zgłoszenia z odpowiednim wyprzedzeniem zamiaru prowadzenia takiej działalności do organu nadzoru (organ taki nie został jeszcze w Polsce wyznaczony, natomiast można podejrzewać, że będzie nim Komisja Nadzoru Finansowego).
Rozporządzenie MiCA przewiduje także szereg wymogów co do osób zarządzających i akcjonariuszy/wspólników podmiotów prowadzących działalność w zakresie kryptoaktywów. Podmioty takie muszą być – co do zasady – osobami prawnymi (art. 59 ust. 1 Rozporządzenia). Inne przedsiębiorstwa mogą świadczyć usługi w zakresie kryptoaktywów tylko jeżeli ich forma prawna zapewnia poziom ochrony interesów osób trzecich równoważny poziomowi zapewnianemu przez osoby prawne i jeżeli podlegają równoważnemu nadzorowi ostrożnościowemu odpowiedniemu dla ich formy prawnej (art. 59 ust. 3 Rozporządzenia).
Podmioty prowadzące działalność w zakresie kryptoaktywów muszą mieć siedzibę główną w państwie członkowskim UE, w którym prowadzą przynajmniej część swojej działalności związanej z usługami w zakresie kryptoaktywów, ich miejsce zarządu musi znajdować się w UE, a co najmniej jeden dyrektor musi mieć miejsce zamieszkania w UE (art. 59 ust. 3 Rozporządzenia).
Członkowie organu zarządzającego takiego podmiotu muszą cieszyć się dobrą opinią oraz posiadać, zarówno indywidualnie, jak i kolektywnie, odpowiednią wiedzę, umiejętności i doświadczenie do wykonywania swoich obowiązków, a także nie mogą być skazani za przestępstwa związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, ani za inne przestępstwa, które mogłyby wpłynąć na ich dobrą opinię, a także muszą wykazać, że są w stanie poświęcić wystarczająco dużo czasu na skuteczne wykonywanie swoich obowiązków (art. 68 ust. 1 Rozporządzenia). Wymóg posiadania dobrej opinii i braku skazania za ww. przestępstwa dotyczy również akcjonariuszy lub udziałowców, którzy posiadają bezpośrednio lub pośrednio znaczne pakiety akcji lub udziałów w dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów (art. 68 ust. 2 Rozporządzenia).
Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów mają na gruncie rozporządzenia MiCA obowiązek zawiadamiania organu nadzoru o wszelkich zmianach w organach zarządzających (art. 69 Rozporządzenia).
Wniosek o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności musi zawierać szereg danych i dokumentów określonych Rozporządzeniem, w tym m. in. dokumenty potwierdzające odpowiednie kwalifikacje członków zarządu oraz zaświadczenia o ich niekaralności, opis procedur przechowywania kryptoaktywów i środków pieniężnych klientów, zasady handlu na giełdzie i procedurę wykrywania nadużyć na rynku (art. 62 Rozporządzenia). Zgodnie z rozporządzeniem, Komisja Europejska przyjmie szczegółowe wytyczne i wzory odpowiednich dokumentów.
Rozporządzenie wyznacza również organom nadzoru termin na rozpatrzenie takiego wniosku – wynosi on 40 dni roboczych od dnia otrzymania kompletnego wniosku (art. 63 ust. 9 Rozporządzenia).
Podmioty prowadzące giełdę kryptowalut muszą przy tym posiadać stałe zabezpieczenie ostrożnościowe w wysokości 150 000 EUR, powiększone o dodatkową kwotę równą 1/4 stałych kosztów pośrednich z poprzedniego roku (a w pierwszym roku działalności – prognozowanych stałych kosztów pośrednich w pierwszym roku działalności). Zabezpieczenie to może przybrać formę kapitałów własnych spółki pochodzących z wkładów akcjonariuszy lub zysków, jak również formę polisy ubezpieczeniowej lub porównywalnej gwarancji, o ile warunki tej polisy odpowiadają wymogom określonym w rozporządzeniu. Zabezpieczenie może również stanowić kombinację obu tych form (art. 67 Rozporządzenia).
Wskazany wyżej próg 150 000 EUR dotyczy wyłącznie prowadzenia platformy obrotu kryptoaktywami. Działalność taka została w Rozporządzeniu zdefiniowana jako „zarządzanie co najmniej jednym systemem wielostronnym, który skupia interesy wielu stron trzecich związane z nabywaniem i sprzedażą kryptoaktywów lub który ułatwia skupianie takich interesów – w ramach tego systemu i zgodnie z jego zasadami – w sposób skutkujący zawarciem umowy, albo w drodze wymiany kryptoaktywów na środki pieniężne albo w drodze wymiany kryptoaktywów na inne kryptoaktywa” (art. 3 ust. 1 pkt 18 Rozporządzenia) – a więc zasadniczo odnosi się do prowadzenia platformy łączącej ze sobą zbywców i nabywców kryptoaktywów, tj. typowej giełdy, w której transakcje odbywają się pomiędzy jej użytkownikami, a nie pomiędzy użytkownikiem a operatorem platformy.
Inne progi przewidziane są dla innego rodzaju działalności i wynoszą – w zależności od rodzaju działalności – 50 000 EUR albo 125 000 EUR (zgodnie z załącznikiem IV do Rozporządzenia). Dodatkowa kwota 1/4 stałych kosztów pośrednich znajdzie natomiast zastosowanie do wszystkich rodzajów działalności w zakresie kryptoaktywów.
Operatorzy giełd kryptowalutowych muszą także określić i utrzymywać zasady funkcjonowania giełdy, wśród których znaleźć powinny się m. in. procesy zatwierdzania stosowane w odniesieniu do kryptoaktywów przed ich dopuszczeniem do obrotu, kategorie wykluczenia kryptoaktywów z możliwości dopuszczenia do obrotu, politykę i procedury dopuszczania kryptoaktywów do obrotu, kryteria uczestnictwa w obrocie, zasady i procedury w celu zapewnienia uczciwego i prawidłowego obrotu, kryteria skutecznej realizacji zleceń, warunki dopuszczenia kryptoaktywów do obrotu oraz zawieszania ich obrotu, a także procedury dotyczące rozrachunku kryptoaktywów i środków pieniężnych (art. 76 Rozporządzenia).
Rozporządzenie przewiduje też wymagania dotyczące technicznej strony funkcjonowania systemów obrotu (art. 76 ust. 7 Rozporządzenia) oraz obowiązek podawania określonych informacji na temat obrotu (m. in. ceny kupna i sprzedaży, poziom zainteresowania zawarciem transakcji po tych cenach, wolumen obrotu – art. 76 ust. 9-11).
Rozporządzenie MiCA przewiduje za naruszenie opisanych powyżej wymogów kary pieniężne. Ich wysokość powinna zostać ustalona w przepisach krajowych, jednak górna granica tych kar nie może być niższa niż 700 000 EUR (dla osób fizycznych), bądź 5 000 000 EUR, 3%, 5% lub 12,5 % łącznego rocznego obrotu (dla osób prawnych) – w zależności od rodzaju naruszenia (art. 111 ust. 2-3 Rozporządzenia). Naruszenie przepisów rozporządzenia może też skutkować utratą zezwolenia na prowadzenie działalności przez podmiot naruszający, nałożeniem na członków organu zarządzającego tymczasowego zakazu sprawowania funkcji kierowniczych w podmiocie będącym dostawcą usług w zakresie kryptoaktywów, a także szeregiem innych konsekwencji (określonych w art. 111 ust. 4-6 Rozporządzenia).
Opisane wyżej wymogi stosuje się od 30 grudnia 2024 r., przy czym podmioty świadczące swoje usługi przed tym dniem mogą działać w dalszym ciągu do 1 lipca 2026 r. lub do momentu uzyskania przez nich zezwolenia albo odmowy udzielenia im takiego zezwolenia.
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rynku kryptoaktywów i zmieniające dyrektywę (UE) 2019/1937
Rozporządzenie MiCA przewiduje także szereg wymogów co do osób zarządzających i akcjonariuszy/wspólników podmiotów prowadzących działalność w zakresie kryptoaktywów. Podmioty takie muszą być – co do zasady – osobami prawnymi (art. 59 ust. 1 Rozporządzenia). Inne przedsiębiorstwa mogą świadczyć usługi w zakresie kryptoaktywów tylko jeżeli ich forma prawna zapewnia poziom ochrony interesów osób trzecich równoważny poziomowi zapewnianemu przez osoby prawne i jeżeli podlegają równoważnemu nadzorowi ostrożnościowemu odpowiedniemu dla ich formy prawnej (art. 59 ust. 3 Rozporządzenia).
Podmioty prowadzące działalność w zakresie kryptoaktywów muszą mieć siedzibę główną w państwie członkowskim UE, w którym prowadzą przynajmniej część swojej działalności związanej z usługami w zakresie kryptoaktywów, ich miejsce zarządu musi znajdować się w UE, a co najmniej jeden dyrektor musi mieć miejsce zamieszkania w UE (art. 59 ust. 3 Rozporządzenia).
Członkowie organu zarządzającego takiego podmiotu muszą cieszyć się dobrą opinią oraz posiadać, zarówno indywidualnie, jak i kolektywnie, odpowiednią wiedzę, umiejętności i doświadczenie do wykonywania swoich obowiązków, a także nie mogą być skazani za przestępstwa związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu, ani za inne przestępstwa, które mogłyby wpłynąć na ich dobrą opinię, a także muszą wykazać, że są w stanie poświęcić wystarczająco dużo czasu na skuteczne wykonywanie swoich obowiązków (art. 68 ust. 1 Rozporządzenia). Wymóg posiadania dobrej opinii i braku skazania za ww. przestępstwa dotyczy również akcjonariuszy lub udziałowców, którzy posiadają bezpośrednio lub pośrednio znaczne pakiety akcji lub udziałów w dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów (art. 68 ust. 2 Rozporządzenia).
Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów mają na gruncie rozporządzenia MiCA obowiązek zawiadamiania organu nadzoru o wszelkich zmianach w organach zarządzających (art. 69 Rozporządzenia).
Wniosek o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności musi zawierać szereg danych i dokumentów określonych Rozporządzeniem, w tym m. in. dokumenty potwierdzające odpowiednie kwalifikacje członków zarządu oraz zaświadczenia o ich niekaralności, opis procedur przechowywania kryptoaktywów i środków pieniężnych klientów, zasady handlu na giełdzie i procedurę wykrywania nadużyć na rynku (art. 62 Rozporządzenia). Zgodnie z rozporządzeniem, Komisja Europejska przyjmie szczegółowe wytyczne i wzory odpowiednich dokumentów.
Rozporządzenie wyznacza również organom nadzoru termin na rozpatrzenie takiego wniosku – wynosi on 40 dni roboczych od dnia otrzymania kompletnego wniosku (art. 63 ust. 9 Rozporządzenia).
Podmioty prowadzące giełdę kryptowalut muszą przy tym posiadać stałe zabezpieczenie ostrożnościowe w wysokości 150 000 EUR, powiększone o dodatkową kwotę równą 1/4 stałych kosztów pośrednich z poprzedniego roku (a w pierwszym roku działalności – prognozowanych stałych kosztów pośrednich w pierwszym roku działalności). Zabezpieczenie to może przybrać formę kapitałów własnych spółki pochodzących z wkładów akcjonariuszy lub zysków, jak również formę polisy ubezpieczeniowej lub porównywalnej gwarancji, o ile warunki tej polisy odpowiadają wymogom określonym w rozporządzeniu. Zabezpieczenie może również stanowić kombinację obu tych form (art. 67 Rozporządzenia).
Wskazany wyżej próg 150 000 EUR dotyczy wyłącznie prowadzenia platformy obrotu kryptoaktywami. Działalność taka została w Rozporządzeniu zdefiniowana jako „zarządzanie co najmniej jednym systemem wielostronnym, który skupia interesy wielu stron trzecich związane z nabywaniem i sprzedażą kryptoaktywów lub który ułatwia skupianie takich interesów – w ramach tego systemu i zgodnie z jego zasadami – w sposób skutkujący zawarciem umowy, albo w drodze wymiany kryptoaktywów na środki pieniężne albo w drodze wymiany kryptoaktywów na inne kryptoaktywa” (art. 3 ust. 1 pkt 18 Rozporządzenia) – a więc zasadniczo odnosi się do prowadzenia platformy łączącej ze sobą zbywców i nabywców kryptoaktywów, tj. typowej giełdy, w której transakcje odbywają się pomiędzy jej użytkownikami, a nie pomiędzy użytkownikiem a operatorem platformy.
Inne progi przewidziane są dla innego rodzaju działalności i wynoszą – w zależności od rodzaju działalności – 50 000 EUR albo 125 000 EUR (zgodnie z załącznikiem IV do Rozporządzenia). Dodatkowa kwota 1/4 stałych kosztów pośrednich znajdzie natomiast zastosowanie do wszystkich rodzajów działalności w zakresie kryptoaktywów.
Operatorzy giełd kryptowalutowych muszą także określić i utrzymywać zasady funkcjonowania giełdy, wśród których znaleźć powinny się m. in. procesy zatwierdzania stosowane w odniesieniu do kryptoaktywów przed ich dopuszczeniem do obrotu, kategorie wykluczenia kryptoaktywów z możliwości dopuszczenia do obrotu, politykę i procedury dopuszczania kryptoaktywów do obrotu, kryteria uczestnictwa w obrocie, zasady i procedury w celu zapewnienia uczciwego i prawidłowego obrotu, kryteria skutecznej realizacji zleceń, warunki dopuszczenia kryptoaktywów do obrotu oraz zawieszania ich obrotu, a także procedury dotyczące rozrachunku kryptoaktywów i środków pieniężnych (art. 76 Rozporządzenia).
Rozporządzenie przewiduje też wymagania dotyczące technicznej strony funkcjonowania systemów obrotu (art. 76 ust. 7 Rozporządzenia) oraz obowiązek podawania określonych informacji na temat obrotu (m. in. ceny kupna i sprzedaży, poziom zainteresowania zawarciem transakcji po tych cenach, wolumen obrotu – art. 76 ust. 9-11).
Rozporządzenie MiCA przewiduje za naruszenie opisanych powyżej wymogów kary pieniężne. Ich wysokość powinna zostać ustalona w przepisach krajowych, jednak górna granica tych kar nie może być niższa niż 700 000 EUR (dla osób fizycznych), bądź 5 000 000 EUR, 3%, 5% lub 12,5 % łącznego rocznego obrotu (dla osób prawnych) – w zależności od rodzaju naruszenia (art. 111 ust. 2-3 Rozporządzenia). Naruszenie przepisów rozporządzenia może też skutkować utratą zezwolenia na prowadzenie działalności przez podmiot naruszający, nałożeniem na członków organu zarządzającego tymczasowego zakazu sprawowania funkcji kierowniczych w podmiocie będącym dostawcą usług w zakresie kryptoaktywów, a także szeregiem innych konsekwencji (określonych w art. 111 ust. 4-6 Rozporządzenia).
Opisane wyżej wymogi stosuje się od 30 grudnia 2024 r., przy czym podmioty świadczące swoje usługi przed tym dniem mogą działać w dalszym ciągu do 1 lipca 2026 r. lub do momentu uzyskania przez nich zezwolenia albo odmowy udzielenia im takiego zezwolenia.
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rynku kryptoaktywów i zmieniające dyrektywę (UE) 2019/1937